TẮM CHO NGƯỜI CAO TUỔI TẠI GIƯỜNG
1. Mục đích, ý nghĩa
- Giúp người cao tuổi (NCT) luôn sạch sẽ về thân thể và thoải mái về tinh thần.
- Góp phần tăng cường lưu thông máu và sự bài tiết qua da.
- Phòng tránh nhiễm khuẩn da (có thể gây lở loét) và các bệnh lây truyền qua da.
2. Tắm tại giường áp dụng với đối tượng NCT nào?
- Thực hiện khi NCT không thể ra khỏi giường (cả khi được hỗ trợ), liệt toàn phần, hôn mê, sau mổ.
- NCT có nhu cầu tắm tại giường khi không tự thực hiện được do hạn chế vận động, bị gãy xương, quá mệt mỏi làm khó khăn cho việc di chuyển…
- Không tắm cho NCT khi đang sốt cao, co giật, hoặc tình trạng nặng: mạch, huyết áp quá thấp hoặc quá cao.
3. Nguyên tắc
- Tắm theo thứ tự bên xa trước, bên gần sau; từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài.
- Động tác lau thực hiện từ dưới lên trên.
- Tắm phải nhanh, nhẹ nhàng, không chà xát mạnh có thể gây tổn thương da
4. Các lưu ý
- Nên tắm cho NCT trước hoặc sau bữa ăn khoảng 1 giờ.
- Phải theo dõi sắc mặt, toàn trạng NCT trước, trong và sau khi tắm.
- Giường (phòng) NCT nằm phải được che chắn kín đáo, để đảm bảo an toàn và quyền riêng tư. Nhiệt độ phòng khoảng 26 độ về mùa hè, 30 độ về mùa đông.
- Giường nên có tay vịn, thanh chắn để đảm bảo an toàn, đề phòng ngã.
5. Chuẩn bị
01 chậu nhỏ; 1 chậu to (3-5 lít); 02 xô (20 lít) - 1 xô đựng nước sạch ấm, 01 xô đựng nước bẩn; 01 ca múc nước
- Nước sạch, ấm (khoảng 370C- 400C); có thể thêm chanh, nước chè xanh ...
- 02 ga sạch (1 ga đắp, 1 ga trải), quần áo phù hợp với người bệnh, bô dẹt, tấm nilon, kem chống hăm
- 02 khăn bông to, 02 khăn bông nhỏgăng sạch, tã bỉm, bình phong (nếu cần).
- Túi đựng đồ bẩn
6. Các bước thực hiện
|
TT |
Nội dung các bước |
Mục đích, yêu cầu |
|
1 |
- Thông báo, giải thích việc sắp làm. Giúp NCT vệ sinh cá nhân (nếu cần) - Đặt NCT nằm ngửa, gối đầu. |
- Đảm bảo kín đáo, tôn trọng quyền riêng tư |
|
2 |
- Sắp đặt các dụng cụ đã chuẩn bị đặt cạnh giường NCT nằm. - Thuận tiện khi thao tác |
|
|
3 |
- Rửa tay, đeo găng sạch (nếu cần) |
- Đảm bảo vệ sinh |
|
4 |
- Đắp ga kín từ cổ đến bàn chân NCT. - Cởi quần áo cho NCT bên dưới ga phủ và cho vào túi đựng đồ bẩn. - Kiểm tra nhiệt độ của nước (bằng lòng bàn tay và khuỷu tay) + Để lòng bàn tay gần mặt nước cảm thấy hơi nóng thoát ra từ nước thậm chí hơi cháy, chứng tỏ nước đang nóng. Nếu không cảm thấy hơi nóng thì nước đó đang ở nhiệt độ phòng hoặc lạnh. + Nhúng khuỷu tay vào nước và để khoảng 5-10 giây nếu thấy nước hơi ấm nhưng không nóng thì nước khoảng 380C |
- Bộc lộ phần cơ thể cần tắm. - Đảm bảo quyền riêng tư - Đảm bảo nhiệt độ nước tắm thích hợp với thể trạng NCT |
|
5 |
Rửa mặt, tắm vùng cổ gáy - Dùng cốc múc nước sạch ra chậu nhỏ. - Lót khăn dưới đầu NCT Lau mặt cho NCT bằng khăn ẩm, ấm. Lau mắt, má, trán, tai, cổ, gáy sau đó lau khô. |
- Cách quấn khăn: Đặt 4 ngón tay của bàn tay thuận lên giữa mép ngoài khăn mặt, quấn khăn che kín 4 ngón tay sau đó gập phần thừa của khăn vào trong lòng bàn tay và dắt mép khăn vào trong khăn. |
|
6 |
Tắm tay - Để lộ tay, trải khăn bông to dưới cẳng tay đến nách NCT. Tắm tay xa trước, gần sau, tắm cẳng tay - cánh tay - hõm nách. Tắm đến khi sạch, lau khô. Cho bàn tay NCT vào chậu nước, làm sạch bàn tay và kẽ ngón tay lau khô - Đắp ga ủ ấm tay vừa làm sạch - Tiếp tục bộc lộ và lau cho tay còn lại |
- Thay nước mỗi khi nước bẩn và thay nước mới khi tắm sang vùng khác của cơ thể.
|
|
7 |
Tắm ngực - bụng - Để lộ vùng ngực, bụng, tắm đến khi sạch, lau khô, thoa kem chống hăm vào hõm nách (nếu cần). - Đắp ga che kín vùng ngực, bụng |
|
|
8 |
Tắm chân - Bộc lộ chân, trải khăn bông to từ gót chân tới bẹn. Chống chân NCT lên. Tắm chân xa trước, gần sau, tắm cẳng chân -gối - đùi. Tắm sạch, lau khô. Ngâm bàn chân vào chậu rửa sạch bàn chân và các kẽ ngón chân, lau khô. - Đắp ga ủ ấm chân vừa làm sạch. - Tiếp tục bộc lộ và lau cho chân còn lại. |
|
|
9 |
Tắm lưng - mông - Đặt NCT nằm nghiêng, để lộ vùng lưng mông. Lót khăn bông to dọc theo lưng mông. - Tắm lưng: Từ thắt lưng trở lên. Tắm sạch, lau khô. - Tắm mông: Tắm sạch, lau khô. - Xoa nhẹ nhàng vùng lưng (chú ý vùng tỳ đè, sử dụng các sản phẩm dự phòng loét: Sanyrene). |
|
|
10 |
Rửa vùng hậu môn sinh dục - Bộc lộ vùng hậu môn sinh dục. Đặt bô dẹt dưới mông NCT. Đặt NCT nằm ngửa, chống hai chân. - Đối với NCT là nam: Nâng nhẹ dương vật lên, rửa quanh lỗ tiểu dọc theo dương vật từ trên xuống, chú ý rửa các nếp bao quanh quy đầu. Cuối cùng rửa hậu môn vùng mông, thấm khô. - Đối với NCT là nữ: Tiến hành rửa vùng sinh dục dưới dòng nước dội. Cuối cùng rửa phần hậu môn và thấm khô. - Bỏ bô dẹt. Thoa kem chống hăm vào hai bên bẹn, kẽ liên mông, thuốc chống loét vào vùng cùng cụt của NCT. |
- Chú ý rửa kỹ các nếp, rửa từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài. - Phòng chống loét vùng cùng cụt. - Thay nước mỗi khi nước bẩn, và thay nước mới khi tắm sang vùng khác của cơ thể.
|
|
11 |
- Bỏ nilon vào túi đựng đồ bẩn. - Mặc quần áo cho NCT. - Bỏ ga đắp để vào túi đựng đồ bẩn. - Thay ga trải giường. Đắp chăn cho NCT. - Đặt NCT trở lại tư thế thoải mái |
Đối với NCT bị liệt nửa người tiến hành mặc bên liệt trước, bên không liệt mặc sau. |
|
12 |
- Thu dọn dụng cụ rồi rửa bằng xà phòng, nước sạch, lau khô cất về đúng nơi quy định. Tháo găng tay, rửa tay |
|
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đỗ Đình Xuân, Trần Thị Thuận, Hướng dẫn thực hành 55 kỹ thuật điều dưỡng cơ bản. Bộ Y tế, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, 2011, trang 100-103.
2. Bộ Y tế, Vụ khoa học Đào tạo (2006); Chăm sóc hàng ngày và vệ sinh cho người bệnh; Kỹ thuật điều dưỡng. Nhà xuất bản Y học, trang 139-152.
3. Trần Thị Thuận, Điều dưỡng cơ bản I, Bộ Y tế, Nhà xuất bản Y học, 2008
4. Joanne Tollefson; (2010); Physical Assessment; Clinical psychomotor skills; 4th Edition; Cengage Learning; pp 17-22.
5. Ruth F. Craven; Constance J. Hirnle; (2007); Self-care and Hygiene, Fifth Edition; Lippincott Williams & Wilkins; pp 726- 770.
