TS. Nguyễn Thanh Bình 

Từ năm 2008, Bệnh viện Lão khoa Trung Ương đã thành lập Phòng ghi điện não đồ Video và Giấc ngủ, là cơ sở đầu tiên tại miền Bắc triển khai kỹ thuật đa ký giấc ngủ. Đây là một thăm dò giấc ngủ hiện đại, giúp chẩn đoán, điều trị cũng như nghiên cứu khoa học về các vấn đề rối loạn giấc ngủ. Bệnh viện cũng là cơ sở đào tạo chuyên sâu về kĩ thuật ghi đa ký giấc ngủ cho các bác sỹ và kĩ thuật viên. Cho đến nay, Bệnh viện đã chẩn đoán và điều trị hiệu quả cho nhiều bệnh nhân có rối loạn giấc ngủ, đặc biệt là các trường hợp ngừng thở do tắc nghẽn khi ngủ, mất ngủ kéo dài, hội chứng cử động chi có chu kỳ…

Đa ký giấc ngủ là gì?

          Đa ký giấc ngủ là một xét nghiệm chuyên sâu về giấc ngủ, có các kênh để đo điện não đồ, nhãn cầu đồ, điện cơ, điện tim, lưu lượng dòng khí qua mũi miệng, vận động cơ ngực, bụng, nồng độ oxy bão hòa trong máu, tiếng ngáy, xác định vị trí tư thế cơ thể, đo cử động chân, có video để theo dõi diễn biến trong đêm.  Nhờ vậy, đa ký giấc ngủ cung cấp được đầy đủ các thông tin về giấc ngủ cũng như các rối loạn khác xảy ra trong giấc ngủ như rối loạn hô hấp, ngừng thở khi ngủ, rối loạn nhịp tim, các bất thường về vận động và hành vi…

Hệ thống máy ghi đa ký giấc ngủ

Khi nào cần ghi đa ký giấc ngủ?

Kết quả đa ký giấc ngủ là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán và theo dõi điều trị các rối loạn giấc ngủ, đặc biệt là trong chẩn đoán hội chứng ngừng thở do tắc nghẽn khi ngủ. Đa ký giấc ngủ thường được chỉ định trong các trường hợp dưới đây:

1. Rối loạn hô hấp trong khi ngủ

• Để chẩn đoán các trường hợp nghi ngờ có hội chứng ngừng thở do tắc nghẽn khi ngủ. Bệnh nhân có biểu hiện ngáy to, có cơn ngừng thở lúc ngủ, buồn ngủ ban ngày không giải thích được, thường xảy ra trên người béo phì.
• Để cài đặt áp lực và theo dõi hiệu quả điều trị cho bệnh nhân bị ngừng thở do tắc nghẽn khi ngủ được điều trị bằng phương pháp thở áp lực dương liên tục.
• Bệnh nhân có rối loạn hô hấp khi ngủ kết hợp với rối loạn cơ hô hấp, cơ thành ngực (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính...).
• Rối loạn hô hấp khi ngủ kết hợp với các bệnh không thuộc nhóm hô hấp: suy tim tắc nghẽn, béo phì, suy giáp, bệnh lý thần kinh...
• Rối loạn hô hấp khi ngủ trong các bệnh nhân bị phẫu thuật do ngủ ngáy  .

2. Rối loạn vận động và hành vi khi ngủ

- Hội chứng chân không nghỉ và cử động chi có chu kỳ.

- Rối loạn hành vi trong giai đoạn động mắt nhanh.

- Rối loạn trong giai đoạn không động mắt nhanh như mộng du, cơn hoảng sợ ban đêm, mê nói khi ngủ…

     3. Chứng ngủ nhiều ban ngày không do rối loạn hô hấp

          - Cơn ngủ rũ.

          - Các chứng ngủ nhiều ban ngày khác. 

     4. Mất ngủ và các rối loạn khác do thiếu ngủ

          - Khi mất ngủ có thể do rối loạn hô hấp hoặc rối loạn vận động trong khi ngủ.

          - Chỉ định trong một số trường hợp mất ngủ đặc biệt muốn đánh giá đầy đủ về bản chất của mất ngủ.

    5. Để chẩn đoán phân biệt giữa động kinh khi ngủ với các rối loạn vận động và hành vi trong khi ngủ. 

Đa ký giấc ngủ được thực hiện như thế nào?

Đa ký giấc ngủ là xét nghiệm được thực hiện tại phòng thăm dò dành riêng cho giấc ngủ. Phòng được thiết kế đẹp, cách âm, có ánh sáng vừa phải tạo cảm giác giống như phòng ngủ ở nhà, giúp bệnh nhân có sự thoải mái và dễ chịu.

Trước khi tiến hành ghi đa ký giấc ngủ, bệnh nhân phải tắm và gội đầu sạch, không dùng chất kích thích.

Thời gian ghi đa ký giấc ngủ thường kéo dài từ 21h tới 6 giờ sáng hôm sau. Giai đoạn chuẩn bị mất khoảng 60 phút. 

Kĩ thuật viên đặt điện cực và các thiết bị cho bệnh nhân, khởi động và kiểm tra máy xong sẽ bắt đầu ghi và ghi liên tục cả đêm. Trong đêm, tất cả các hoạt động điện não, thông số về nhịp tim, hô hấp, nồng độ oxy bão hoà, tiếng ngáy, các cử động chi, tư thế của cơ thể... sẽ được ghi lại. Bệnh nhân mắc hội chứng ngừng thở do tắc nghẽn khi ngủ có chỉ định dùng CPAP (đeo máy thở áp lực dương liên tục)  sẽ được ghi đa ký giấc ngủ có đeo máy CPAP. Bệnh nhân được tháo điện cực và các phụ kiện vào sáng hôm sau. 

Hình ảnh bệnh nhân đang ghi đa ký giấc ngủ tại Phòng Điện não đồ Video - Giấc ngủ

Hình ảnh bệnh nhân được ghi đa ký giấc ngủ có đeo máy thở áp lực dương liên tục

Bản ghi sẽ được chuyến đến cho các Bác sỹ được đào tạo chuyên sâu về  đa ký giấc ngủ đọc và gửi kết quả cho bệnh nhân. Kết quả của đa ký giấc ngủ giúp khẳng định chẩn đoán và hỗ trợ tư vấn điều trị cho bệnh nhân.  

Đăng ký để ghi đa ký giấc ngủ như thế nào?

          Sau khi có chỉ định của các bác sỹ là cần ghi đa ký giấc ngủ, bệnh nhân hoặc người nhà bệnh nhân sẽ lên Phòng ghi điện não đồ Video và Giấc ngủ, là phòng 208, tầng 2, nhà 3 tầng của Bệnh viện Lão khoa để đặt hẹn. Tại đây nhóm bác sỹ và kĩ thuật viên sẽ giải thích cho bệnh nhân hiểu rõ về kĩ thuật ghi, hướng dẫn các mục bệnh nhân cần chuẩn bị cho đêm ghi đa ký giấc ngủ và gửi bệnh nhân lịch hẹn. Bệnh nhân cần có mặt đúng giờ và thực hiện nghiêm túc các lời dặn để bản ghi đạt được tiêu chí kĩ thuật tốt nhất.

Nhóm Bác sỹ và Kĩ thuật viên thực hiện kĩ thuật ghi đa ký giấc ngủ của Bệnh viện Lão khoa Trung Ương:

- Tiến sỹ, Bác sỹ Nguyễn Thanh Bình, Giảng viên Bộ môn Thần kinh - Trường Đại học Y Hà Nội; Trưởng Khoa Tâm Thần kinh - Bệnh viện Lão khoa Trung Ương.

 - Cử nhân Điều dưỡng Tạ Duy Long, Khoa Thăm dò chức năng - Bệnh viện Lão khoa Trung Ương

- Điều dưỡng Nguyễn Đức Tuấn, Khoa Thăm dò chức năng - Bệnh viện Lão khoa Trung Ương

- Điều dưỡng Vũ Đức Chính, Khoa Thăm dò chức năng - Bệnh viện Lão khoa Trung Ương